“Trots dat Mark Rutte mijn vriend was geworden”
Lyon Hutten was nertsenfokker, schoolde noodgedwongen om tot meubelhandelaar. Maar hij had net zo goed een artiest kunnen zijn. Spreekstalmeester. Een performer op een podium. Een verteller met een verhaal. “Mijn verhaal begint in 2004”, vertelt hij, alsof hij een sprookje begint met ‘er was eens…’. Maar dit is geen sprookje. Dit gaat over zijn leven. Lyon spreekt bevlogen, is geestig en tegelijkertijd scherp over zijn teleurstellingen, zijn tegenslagen, zijn verdriet. Maar rancuneus, nee, dat is ‘ie niet. Zijn verhaal is doorspekt met optimisme, hoop en geluk. We ontmoeten elkaar in zijn bedrijf: Handel in Geluk in Nieuw Heeten. Grote lach op Lyons gezicht. “Koffie?”
In 1960 begon opa Hutten met een paar nertsen een fokkerij in Nieuw Heeten. Hij wist toen nog niet dat zijn zoon Hans en zijn kleinzoon Lyon de handel zouden voortzetten en dat er op het hoogtepunt veertigduizend dieren in de nertsenstal zouden rondlopen. Het werd een bloeiende handel, met twee locaties, in Nieuw Heeten en Witharen. “In 2004 maakten we een plan van aanpak om in vier stappen naar verbeteringen in de branche te werken. Voor een beter milieu, betere welzijnsnormen in de nertsenhouderij. Alle verbeterende maatregelen binnen ons vakgebied, daar wilden we graag aan voldoen, zonder subsidies, we konden dat zelf betalen, dus helemaal prima. Zo investeerden we en voldeden aan alle wetten en regels die in het kader van milieu en welzijn werden gesteld. In die tijd zijn er door de nertsenboeren in de branche miljarden geïnvesteerd. Zoiets als in de afgelopen decennia bij de boeren netzogoed gebeurde.”
Fokverbod
“Hartstikke prima, totdat er een fokverbod kwam. Een schok. Die wet kwam er in 2013 en dat betekende dat we onze handel binnen tien jaar moesten gaan stoppen. Totaal keerpunt. Ineens bleken alle investeringen om verbeteringen door te voeren waardeloos. Al die miljarden weg bij de ondernemers. Voor mij ook een eerste signaal dat
‘Den Haag’ niet te vertrouwen was. Als de politiek zó plotsklaps kon veranderen, wat moest je dan als ondernemer? Je aanpassen? Stoppen? Tegengas geven? Dat is wat er bij de boeren momenteel ook aan de hand is met die hele stikstofproblematiek.”
Nou, wat deden jullie ermee?
“We spanden als nertsenboeren een rechtszaak aan tegen de Staat. Die wonnen wij. De Staat ging in hoger beroep. De Staat won. Wij in cassatie. Daarbij moesten advocaten aan vijf rechters advies uitbrengen, en zo zouden de rechters kunnen besluiten de wet van tafel te vegen. Niet dus. Het advies werd niet overgenomen en we verloren de zaak. Toen onze laatste strohalm, het Europese hof. We kregen een nummer, wat goed was, en om tien uur ’s ochtends diende de zaak in Straatsburg. Wat bleek. Ging niet door. Er was kort tevoren besloten om er een strik om te doen en klaar. Hoe dan? Geen idee. Nou ja, de Nederlandse rechter die ernaar zou moeten kijken was de rechterhand van de minister die met de nertsenhouderij bezig was in Europees verband. Tsja, dan kun je zeggen dat iedereen neutraal is, maar is dat zo? Wat als je Louis van Gaal Nederland-Duitsland laat fluiten? Kortom, einde verhaal. Het was 2016. We moesten gaan stoppen in 2024.”
“Door die slechte vooruitzichten besloot mijn compagnon te stoppen, hij had zestig procent van de kennis van ons bedrijf.
De huurder van mijn locatie in Nieuw Heeten stopte er ook mee. En ik? Ik was net een nieuw huis aan het bouwen. Mijn wereld stortte in. Het werd zo wel heel lastig. Alles ging mis. Paniek. Ja, echt. PANIEK.”
Wat heb je toen in hemelsnaam gedaan?
“Ik nam iemand in de arm bij de gemeente, er moest een plan komen om de toekomst onder ogen te zien. Een verhaal apart. Een plan voor onze locatie in Nieuw Heeten. Rood voor Rood-regeling, dus de oude locatie afbreken en een nieuwe invulling, twee woningen en een bedrijfshal van duizend vierkante meter. Er was asbest. De confrontatie met ambtenaren van de gemeente. Die waren faliekant tegen het plan!”
“Uiteindelijk kwam er de Rood voor Rood voor twee woningen en kon ik elders sloopmeters vandaan halen. Er kwam een sloopsubsidie vanuit de sector, en die greep ik aan. Met het risico dat de gemeente niet mee zou gaan. Heel veel gedoe en onzekerheid, heel veel. Bestemmingsplan klopte niet. Zaten er vleermuizen in het te slopen gebouw? Een onderzoek. Dus niet slopen. Of toch geen vleermuizen? Weer een onderzoek. Bestemmingsplan aangepast. Jarenlang gesteggel over van alles en nog wat. In 2019 kreeg ik eindelijk goedkeuring.”
Politiek
“Het was 2019, met die boerenprotesten, weet je nog? Farmers Defence Force in de benen. Wij stonden als nertsenboeren ook op hun lijst, bij actiepunt 4. Ik dacht, tsja, ook al zijn we niet hetzelfde als die andere boeren, we moeten óók naar Den Haag. Zo gezegd, zo gedaan, op 1 oktober, met een hele groep. Er was veel rumoer. Twee weken later, wéér een protestdag. Ik op het podium. Alleen het bracht ons niets. Er waren afspraken die politiek waren gemaakt. Daar breng je niks tegenin.”
“Toen ik daar op het podium stond, dacht ik wel: Dit is mooi werk! Ik heb met een microfoon in mijn hand geprobeerd te waarschuwen, dat je als sector niet van alles moet gaan toezeggen. Op mijn manier. Dat sloeg aan, want ik werd opgenomen in het landbouwcollectief. Ze vonden dat ik overal mijn zegje moest doen. Gevolg; iedere week vergaderen in Nijkerk, eenmaal per twee weken naar Den Haag. Buiten mijn werk en privé om, want alles ging gewoon door.”
Weet hij nog hoe dat ging, met Mark Rutte en Carola Schouten aan tafel in het Katshuis?
“Ja, was een belevenis. Het is inderdaad een vrolijke, aardige man, die Mark. Ik had al een keer eerder met hem gesproken en hij kende mijn naam nog. Kopje soep erbij. Ik sprak over de gevolgen van de wetgeving. Dat er gezinnen in scheiding lagen, dat er zelfdodingen waren, dat er hele families kapot gingen omdat het meestal gaat over familiebedrijven die al generaties lang bestaan. Over de emoties er achter. Daar keken ze van op en waren geraakt.” “Maar twee weken later was het gesprek ineens honderdtachtig graden gedraaid. Zakelijk, afstandelijk. Carola Schouten keek ons niet eens aan. Niks emoties. Koud. Puur zakelijk, want ‘anders kunnen we geen land besturen’, zo was de lezing.”
Geert Wilders
Intussen ging Lyon als nertsenboer steeds vaker met het Landbouwcollectief naar Den Haag. “We hadden de VVD achter ons, CDA en CU ook. De PVV zou doorslag gaan geven om onze nertsenhandel de nek om te draaien, dus ik bedacht me dat we bij Geert Wilders op bezoek moesten gaan. Hoe? Gewoon een mail sturen. Dat werkte. Nou ja, het was wel een belevenis op zich. Het is makkelijker om met twee geweren door Schiphol te lopen, dan bij Wilders binnen te komen. We kwamen met zijn tweeën op gesprek. Riem moest uit mijn broek, sleutels moest ik afgeven, telefoon helemaal strikt verboden. Toen langs de eerste cirkel beveiligers, vervolgens langs de tweede rang beveiliging. Zo kwamen we terecht in een klein hokje met Geert Wilders. “Glaasje melk?”
was het eerste wat hij vroeg. We waren de boeren hè. Toen het gesprek. Hij was duidelijk, de nertsenhouderij moest verdwijnen, klaar. Dat vond hij ook. Maar er moest ook een goede regeling komen voor de ondernemers, vond hij.”
“Daarna kwamen we in gesprek met Jacco Geurts van het CDA, en die was zo negatief, wat een klotegesprek was dat. En wat een waailap, die Geurts. Daar had ik meteen geen enkel vertrouwen meer in. En toen kwamen we Thierry Baudet tegen. Wilden we ook wel mee praten. Hij haalde ons binnen in het kantoor, wees naar de koelkast, en zei: ‘doe alsof je thuis bent.’ Dat was een goed begin. Het gesprek met een Forum voor Democratie-vertegenwoordiger was chaotisch. Onze conclusie aan het eind van de dag: PVV wil wel, CDA is negatief, FvD is een raadsel. Wat nu?”
“Bam! Toen was van het ene op het andere moment alles anders. Er was een verdenking dat corona zou worden overgebracht van nertsen op mensen. Paniek. Angst. De hele sector lag ineens onder een vergrootglas en onder vuur. Chaos. We moesten ineens versneld stoppen met ons bedrijf. Alle nertsenhouderijen moesten direct sluiten, drie jaar eerder dan gepland. Maar let wel, het was een verdenking hè. Er kwam 150 miljoen euro op tafel om de sector uit te kopen. Daarvan ging direct 30 miljoen op aan proceskosten.
Waaraan dan? Paar brieven schrijven? Maar goed. Er bleef 120 miljoen over, en de regeling gold alleen voor bedrijven die al in 2013 hadden meegedaan aan de regeling. Ik voldeed bijna aan alle voorwaarden, maar miste één cruciaal papiertje. Nachtenlang liggen woelen, ik lag bijna in scheiding, het was een hele zware tijd. Zat ik met mijn gezin aan de eettafel, schoot me ineens te binnen dat ik nog ergens een map zou moeten hebben met paperassen. Ik dacht, als ik geluk heb, vind ik dat ene cruciale papiertje terug. Ik ben van tafel gegaan, eten niet eens op, ben in de auto gestapt en heb die map met paperassen opgeduikeld. En wat bleek: het eerste papier, bovenop de stapel, was de benodigde vergunning. Het was mijn redding. Daardoor kon ik van de regeling gebruik maken, de hypotheek aflossen, en hoefde ik me niet tot mijn oren in de schulden te steken.” Wel dook Lyon in een gigantisch zwart gat. Een lege stal, zonder dieren. Geen nazorg. Niets. Stilte. ‘’Ja, het was stil. Een rouwproces. Overigens is nooit bewézen dat nertsen corona overbrengen.’’
Lichtpuntje
“Ik heb mezelf altijd voorgehouden dat het goed zou komen. Ik heb altijd nog een klein lichtpuntje aan de horizon gezien. Ik heb veel geleerd over hoe je met mensen om kan gaan. Hoe blijf je in gesprek met elkaar? Dat is cruciaal. In gesprek blijven. Anders loop je vast. Heb je niks. Natuurlijk heb ik me soms blauw geërgerd. In Den Haag. Bij de gemeente. De traagheid. De regeltjes. De politiek. Dat ik Mark Rutte leerde kennen voelde zo goed. Wow, kijk mij eens, Mark kent mij, kent mijn naam. Wat ging ik opgetogen bij hem weg na een half uur, trots dat Mark Rutte mijn vriend was geworden. Maar ja, wat had ik bereikt? Niets. Haha, dat besef.”
“Het gedoe met kapvergunningen en scheefgezakte bomen, het gedoe met ondernemen en stijgende prijzen, het gedoe met bouwen en afmetingen die niet passen binnen het bouwblok. Het is mij duidelijk geworden dat iemand anders een rapport zomaar anders kan lezen. En dan? Dan moet je daarmee omgaan. Flexibel denken. Nee, ik ben geen heilige en ik zeg ook niet dat wat ik doe zaligmakend is, maar ik heb nooit opgegeven. Nieuwe wegen zoeken, blijven praten, niet opgeven, een team om me heen verzameld. Dat is mijn advies. Niet bouwen op duurbetaalde adviseurs die niet betrokken zijn, nee, kies mensen die bij jou passen en meedenken. En dan blijven praten, kop koffie, potje bier. Volhouden. Dan kan het goedkomen. Natuurlijk heb ik ook geleerd dat je niet altijd je zin kan krijgen. Soms moet je ‘nee’ accepteren. Wat van belang is: hoe ga je met de wereld om? Ik heb op de bodem gezeten, zat diep in het rood. Zakelijk, mentaal, qua alles eigenlijk. Je kan gaan schreeuwen en boos worden. Werkt niet. Veel belangrijker is: blijf in gesprek! Soms moet je jezelf klein kunnen maken om groot te kunnen worden. Bij mij pakten dingen uiteindelijk goed uit.”
Het geschreven verhaal dat hier te lezen is, háált het niet bij het verhaal zoals Lyon Hutten het zelf kan vertellen. Wil je hem horen praten? Nodig hem gerust als spreker uit. Met veel liefde en passie vertelt hij anekdotes, praat hij over zijn angst, zijn frustraties, zijn geduld, en deelt hij zijn levenslessen. “Als je me nu vraagt, vertel ik mijn verhaal. Op mijn manier. Ik heb altijd een USB-stickje bij me, kan ik zo ergens ‘optreden’. Mijn presentatie begint met een filmpje, waarbij ik voor de camera tegen minister Carola Schouten praat. Zeg ik: ‘hoi Carola, kom je op mijn dochters verjaardag? Koffie met een taartje, en dan kun je meteen uitleggen waarom haar vader en moeder zo verdrietig zijn.’ En dan komt alles weer boven wat ik te vertellen heb.”
