Self made woman wil meer aandacht voor zachte kant van het ondernemerschap
De styliste heeft haar werk er net op zitten. Een prachtige jurk uit de kast, het haar mooi in de plooi en de lippen van een kleurtje voorzien. Mienke Schinkel is goedgekeurd om de fotosessie in te gaan. Ze ondergaat het als een professional, omdat ze weet dat het er bij hoort, maar eenmaal terug aan de keukentafel is ze pas echt in haar comfortzone. Want daar kan ze haar verhaal vertellen. Een verhaal over vakman-, ondernemer- en leiderschap en over vasthouden en loslaten.
Voor deze kersteditie van SOM riepen we de hulp in van een bevriende ondernemer uit Zwolle. We vonden het weer tijd voor een vrouw op de cover, maar wie o wie zou deze grote eer te beurt vallen? Al vrij snel viel de naam Mienke Schinkel, een vrouw die door velen wordt gezien als een rolmodel. Mannen maar vooral vrouwen roemen haar voor de durf zich op latere leeftijd te ontwikkelen en emanciperen. En ze zijn haar dankbaar voor de oprichting van ELLLA, de Een Leven Lang Leren Academie.
De benaming rolmodel is al voldoende om te rechtvaardigen dat ze de cover van het Sallands Ondernemers Magazine mag sieren en het krijgt zelfs nog extra lading als je beseft dat ze inmiddels de 69 levensjaren is gepasseerd. Waar een ander geniet van een welverdiend pensioen trekt Mienke Schinkel er gepassioneerd en gedreven op uit om anderen, vooral ondernemers, verder te brengen met hun bedrijf. “Ach, leeftijd is slechts een gegeven, ik heb alleen wat met vitaliteit. Het gaat er om waar mijn opgave, passie en drive ligt. Oftewel: wat is mijn missie in het leven?”
Om haar levensverhaal goed te kunnen doorgronden, moeten we een eind terug in de tijd. Amper twintig lentes jong staat ze al aan het hoofd van een zelf opgezet tuinbouwbedrijf. Haar opa was een bekende tuinder in de regio en leerde haar het vak. Een hele onderneming. Zeker als je nagaat dat de geboren en getogen IJsselmuidense qua opleiding niet meer in huis had dan de huishoudschool en de tuinbouw vakschool. “Het ondernemerschap zit als het ware in mijn DNA opgesloten. Net als de behoefte om je nek uit te steken voor een goede zaak. Wat dat betreft, heb ik veel weg van mijn vader, hij was onderwijzer en journalist, hij zag overal mogelijkheden. Mijn opa was destijds een vooruitstrevende ondernemer in innovatie in de tuinbouw, combineerde dat met een rol als bestuurder bij de Boerenleenbank. Tevens stond hij aan de wieg van de veiling in IJsselmuiden.”
Het ondernemen ging haar goed af. Toen ze jong trouwde en een gezin kreeg, bleef ze aan het hoofd staan van de kwekerij, maar het gemis van een studie bleef aan haar knagen. “Ik voelde een heel sterk verlangen om te leren, maar ik vond het ook moeilijk om het oude los te laten. Ik had veel geïnvesteerd in mijn bedrijf. Pas op mijn 36ste had ik de moed om naar een bijeenkomst van de moedermavo te gaan. Eigenlijk wilde ik slechts één of twee vak(ken) doen, maar het hele pakket kostte net zoveel als een paar vakken. Geld uitgeven voor je eigen studie had ik nog niet geleerd. Dus, toen heb ik besloten alle vakken te volgen. Dat was echt een openbaring. Investeren in mezelf en samen leren met anderen. Het voelde echt als een tweede kans.”
Hiërarchische structuren
Het leren had op haar het effect van een vulkaanuitbarsting. Iets wat diep inwendig zat, kwam met een grote, explosieve kracht naar buiten. En – zo werd snel duidelijk – het smaakte echt naar meer en is ze nooit gestopt. Haar leven lang niet. Na de mavo volgde een mbo- en een hbo-opleiding personeelswetenschappen. De scholing zette haar op het spoor de kwekerij langzaam los te laten en te kiezen voor een andere carrière. Trots als een pauw begon ze aan haar eerste baan in loondienst als contactpersoon tussen bedrijven en scholing bij de Kamer van Koophandel om na een paar jaar de overstap te maken naar Wehkamp. “Eigenlijk voldeed ik niet aan het profiel omdat ik niet over alle vereiste diploma’s beschikte en ik was inmiddels ook al 44. Toch had ik een goed verhaal over innovatie om de nieuwe functie van manager Human Resources Development in te vullen. Ik verwachtte een vernieuwend bedrijf aan te treffen omdat ze bezig waren de slag te maken van klassiek postorderbedrijf naar internetonderneming, maar niets was minder waar. Het bedrijf had zichtbaar te lijden onder oude, hiërarchische structuren en er werd te weiniggeluisterd naar de medewerkers. De cultuur van een rijke oudere organisatie is zo anders dan van het MKB. Voor mij geldt de regel van goed leiderschap die ik heb gehoord van Jaap van Zweden: ‘Wie wil dirigeren, moet niet vervuld zijn van zichzelf, maar van de muziek’. En er zat nog zoveel muziek in de Wehkamp-mensen.”
(Inter)corporate leren
Wehkamp was blijkbaar nog in de greep van het oude denken over opleiding en ontwikkeling. Zoals Mienke Schinkel het in haar boek ‘Groeien door te delen’ prachtig omschrijft: “Je hebt een docent die iets weet en een groep medewerkers die niets weet. Zet ze bij elkaar in een klasje en de docent vertelt hoe ze hun werk moeten doen.”
Daar kwam nog bij dat de verschillende afdelingen binnen het thuiswinkelbedrijf als los zand opereerden. Kortom, er was niet alleen behoefte aan ontwikkeling vanwege de transformatie richting internetonderneming, het draaide ook om verbinding tussen de diverse afdelingen en medewerkers. Ze slaagde er in de noodzaak voldoende aan te tonen en dat maakte de weg vrij voor de introductie van corporate leren binnen het bedrijf.
De nieuwe manager HRD kreeg de schone taak om – geruggesteund door opleidingen aan de Rijksuniversiteit Groningen – de Wehkamp Academy op te zetten. Met ‘classes’ voor alle geleidingen binnen het bedrijf. En met de directie en managers niet alleen in de ivoren toren, maar samen met medewerkers in gesprek over wat nodig was om samen de transitie naar een internetbedrijf te kunnen maken.
“Ik kreeg voor 1500 medewerkers de beschikking over een budget van ruim een miljoen euro. Toen wij intern van elkaar gingen leren, was geld geen ding, maar ging het om de bereidheid van elkaar te willen leren. Medewerkers deelden kennis en inzichten en werden geholpen met persoonlijke ontwikkeling en communicatieve vaardigheden. Medewerkers mochten meepraten en kregen invloed. Het werd helder dat zowel technische als sociale innovatie moet worden ontwikkeld wil een bedrijf succesvol zijn.”
Alle betrokkenen zijn het er over eens dat Mienke Schinkel pionierswerk heeft verricht, want nadien gingen meerdere regionale bedrijven met een soortgelijk concept aan de slag. Alleen de MKB’er moest zich maar zien te redden. Dat ging de rasondernemer uit IJsselmuiden natuurlijk aan het hart en ineens kwam daar het besef: van corporate leren moest het naar intercorporate leren. Dus niet angstvallig vasthouden aan kennis en kunde, maar samenwerken en leren van elkaar. Want, en dat is ook haar motto geworden, groeien doe je door te delen!
“Ik wist ook dat ik het moest doen, want ELLLA, dat ben ik”, vervolgt ze. En zo stapte ze als 59-jarige weer over de drempel bij de Kamer van Koophandel, maar dit keer om zich (opnieuw) als eigen ondernemer in te schrijven. “Het lukt natuurlijk niet om in je eentje een academie op poten te zetten, dus ik ben als eerste naar de bedrijven gegaan die al eens Ondernemer van het Jaar waren geworden. Zij zijn degenen die het verschil kunnen maken. Ik wilde antwoord op de vraag ‘wat hebben we nodig voor de regio’, want van veel samenhang was in Zwolle toen nog geen sprake. We zijn een topleergang begonnen, er sloten zich allerlei ambassadeurs en ondernemers aan en het heeft zich eigenlijk als een olievlek uitgebreid. Dankzij ELLLA is het ook met de samenhang een stuk beter geworden. Wat het moeilijkst is? Ach, je wilt wel eens sneller dan dat je eigenlijk kunt. Dan hou ik me maar voor ogen dat we ook vijftig jaar hebben gedaan om persoonlijke hygiëne een goede plek in onze samenleving te geven.”
Na zes jaar te hebben gewerkt aan haar levenswerk heeft ze in oktober 2013 zelf gezorgd voor een opvolger in de persoon van Arjan Gosker. Hij moet volgens haar in staat zijn de academie naar een hoger plan te tillen. “ELLLA was natuurlijk mijn kindje. Het betekende veel voor me. Nu is het een brutale puber geworden en is het goed om het stokje van de opvoeding over te dragen.”
Het geeft haar de ruimte om (nog) meer tijd vrij te maken voor coaching van ondernemers, training van medewerkers en voor een verdiepingsslag op het gebied van organisatieontwikkeling. “Ik ben nu veel bezig met filosofie in organisaties”, geeft ze aan. “Levenskunstenaar? Tja, misschien ben ik dat inderdaad wel, ha ha.”
Pensioen
ELLLA heeft nu vooral een basis in Zwolle, maar Schinkel ziet dat het op korte termijn wel eens kan veranderen. “Het is één van de twee. Of mijn opvolger gaat Salland veroveren of Salland komt naar ons. De afgelopen tien jaar hebben we gebruikt om het concept en de leergangen uit te werken. Nu komen we er aan toe om de nieuwste kennis toe te voegen en het werkgebied uit te breiden”, aldus de grondlegger die graag betrokken is én blijft. “We hebben dit jaar het tweede lustrum gevierd, maar dat betekent voor mij zeker nog geen afscheid. Ik heb helemaal niets met pensioen!”
Je vraagt je af hoe ze het allemaal volhoudt. Heeft ze een succesformule die ze met ons wil delen? “Mijn geheim is dat ik hier in IJsselmuiden een rustplek heb waar ik volop kan genieten van de schoonheid van de natuur. Mijn kwekerij is nu tuin geworden. Hoewel ik vanwege tijdgebrek af en toe over de luxe van een tuinman beschik, duik ik het liefst zelf de tuin in. Vind ik heerlijk, want het houdt me lekker aards. En los van het relaxen voelt het ook als een soort rentmeesterschap. Ik vind dat ik de verplichting heb om deze plek goed door te geven.”
Geuzennamen
Het mooie van het levenswerk van Mienke Schinkel is dat je bij ELLLA een keuze maakt om je eigen leiderschapscapaciteiten te ontwikkelen en dat je het ‘samen’ ontwikkelt. “Voel je gezien, volg jouw passie en leer om jouw kwaliteiten in te zetten. Sommige leiders blijven vastzitten, wij helpen ze graag groeien, want dat zit in elke mens. Door samen te delen, haal je de kracht en het verlangen van de leider naar boven.”
ELLLA steekt in op de waarde van de zachte kant van het ondernemerschap of zoals het zo mooi heet: sociale innovatie, met als doel de technische innovatie te laten slagen. “Als je meer oog hebt voor het geluk of verlangen van medewerkers en hen helpt zich persoonlijk te ontwikkelen heeft dat een positief effect op de bedrijfsvoering. Ik help ondernemers graag om aandacht te hebben voor hun eigen menselijke kant, hun persoonlijk leiderschap. Het is namelijk best eenzaam aan de top.”
Het bezorgde Mienke Schinkel bij haar vorige werkgever al de eretitel ‘moeder van Wehkamp’ en nu wordt ze zelfs al ‘moeder van de regio’ genoemd. Ze accepteert de geuzennamen omdat het ook wel bij haar past. “Als oudste in een gezin met tien kinderen was ik vaak plaatsvervangend moeder. Eigenlijk heeft mijn leven vanaf dat moment in het teken gestaan van het zorgen voor een groep. Of het nu ging om mijn eigen gezin of voor de 1500 medewerkers van Wehkamp of nu voor velen in de regio; ik help het menselijk potentieel te ontwikkelen door persoonlijk aandacht te geven Dat is een dankbare taak.”
“Voel je gezien, volg jouw passie en leer om jouw kwaliteiten in te zetten.”
